Η πρόταση νόμου της Ε.Ε. "για τη θέσπιση κανόνων με σκοπό την πρόληψη και την καταπολέμηση της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών" γνωστό και ως chatcontrol, αν τελικά περάσει, θα οδηγήσει στη κατάργηση της ανώνυμης επικοινωνίας.
Για να μπορούν οι «πάροχοι» να παρακολουθούν και να αναφέρουν στις κρατικές αρχές τυχόν ύποπτες δραστηριότητες, θα πρέπει πλέον να σκανάρουν συνεχώς όλες τις συνομιλίες μας μέσω οποιασδήποτε εφαρμογής chat αλλά και την ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω ή e-mail. Αυτό στην πράξη καταργεί και ποινικοποιεί την κρυπτογράφηση και επομένως την ανώνυμη επικοινωνία. Συγκεκριμένα αναφέρει (η έντονη γραφή δική μου):
...ο παρών κανονισμός αφήνει στον οικείο πάροχο την επιλογή των τεχνολογιών που θα χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική συμμόρφωση με τις εντολές εντοπισμού και δεν θα πρέπει να θεωρείται ότι ενθαρρύνει ή αποθαρρύνει τη χρήση οποιασδήποτε τεχνολογίας, υπό την προϋπόθεση ότι οι τεχνολογίες και τα συνοδευτικά μέτρα πληρούν τις απαιτήσεις του παρόντος κανονισμού. Αυτό συμπεριλαμβάνει τη χρήση τεχνολογίας διατερματικής κρυπτογράφησης...
Με βάση το παραπάνω, θα δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά αμφιλεγόμενο και τρομαχτικό δεδικασμένο. Με πρόσχημα την πάταξη οποιουδήποτε εγκλήματος θα μπορεί πλέον να πραγματοποιείται άρση του απορρήτου για το σύνολο του πληθυσμού. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει στο μέλλον οτιδήποτε, όπως την παρακολούθηση διαδηλωτών ή ακτιβιστών με πρόσχημα λόγους εθνικής ασφάλειας.
Στην Ελλάδα με παρόμοια δικαιολογία (που τελικά κατέρρευσε και αυτή) οδηγηθήκαμε στο σκάνδαλο των υποκλοπών. Αν υπουργοί, πολιτικοί αντίπαλοι και δημοσιογράφοι ήταν στόχοι παρακολούθησης, με τρόμο μπορούμε να υποθέσουμε τι θα σημάνει η δυνατότητα μαζικών «νόμιμων επισυνδέσεων» για τις επικοινωνίες απλών πολιτών.
Σε συνδυασμό με τη ψηφισμένη στη βουλή “εγγραφή υποδικιών αντί αμετάκλητων καταδικών”, μια αστοχία του αλγόριθμου μπορεί να οδηγήσει μία αθώα ερωτική συνομιλία μεταξύ νεολαίων σε καταγραφή στο ποινικό μητρώο με ότι αυτό συνεπάγεται για τη ζωή ενός ανθρώπου.
Πέρα από τα παραπάνω, θεσπίζονται μια σειρά από γραφειοκρατικές και τεχνικές υποχρεώσεις σε όσους παρέχουν υπηρεσίες επικοινωνίας. Σε αυτές οι μεγάλες εταιρείες π.χ. Google, Apple, Viber και Facebook, έχουν την οικονομική δυνατότητα και τους πόρους να συμμορφωθούν (οι περισσότερες το κάνουν ήδη οικειοθελώς). Αντίθετα το κόστος για ανεξάρτητες υπηρεσίες και μικρούς παρόχους θα καθιστά αδύνατο τον ανταγωνισμό.
Για να καθησυχάσει τα παραπάνω η πρόταση αναφέρει ότι θα δοθεί η δυνατότητα σε όσους το επιθυμούν να ζητήσουν από το «Κέντρο της Ε.Ε.» (αυτό που «θα συνεργάζεται απευθείας με την Ευρωπόλ» δηλαδή την αστυνομία της Ε.Ε.) να προσφέρει τα τεχνικά μέσα και το να αναλαμβάνει το ίδιο (το κέντρο) το «σκανάρισμα» των επικοινωνιών. Με λίγα λόγια οι big-tech θα συνεχίσουν να έχουν τον πλήρη έλεγχο της πλατφόρμας τους, ενώ οι ανεξάρτητοι μικροί πάροχοι θα πρέπει να βάλουν συμμέτοχο στον κώδικα της εφαρμογής τους και συνακροατή την Ευρωπόλ.
Δε πρέπει να έχουμε καμία αμφιβολία ότι αυτή η πρόταση δεν είναι απλά τεχνική. Κρατικές υπηρεσίες και διάφορες (συχνά σκοτεινές) συντηρητικές ομάδες γύρω από ζητήματα «ασφάλειας», σπάνια κρύβουν την υποτίμηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων προς όφελος της «προστασίας». Η ίδια η πρόταση δεν κρύβει ότι στη φάση της διαβούλευσης αναδύθηκε το δίπολο προόδου - οπισθοδρόμησης. Συγκεκριμένα αναφέρει:
Όσον αφορά την πιθανή επιβολή νομικών υποχρεώσεων στους παρόχους να εντοπίζουν και να αναφέρουν διάφορα είδη διαδικτυακής σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στις υπηρεσίες τους, από τη διαβούλευση προέκυψε ισχυρή στήριξη από τις αρχές επιβολής του νόμου και τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα των δικαιωμάτων των παιδιών, ενώ οι υπερασπιστές των δικαιωμάτων προστασίας της ιδιωτικής ζωής και οι παρατηρήσεις από ιδιώτες εξέφρασαν σε μεγάλο βαθμό αντίθεση ως προς τις υποχρεώσεις.
Ακόμα και έτσι όμως, πολλοί θα είναι αυτοί που θα αναρωτηθούν: «δεν αξίζει να χάσουμε λίγη από την ελευθερία μας για να αντιμετωπιστεί κάτι τόσο φρικιαστικό όσο η παρενόχληση ανηλίκων στο διαδίκτυο;» ή «στο κάτω κάτω, εγώ δεν έχω κάτι να κρύψω, τι με αφορά;»
Πέρα από το ότι προστασία της δημοκρατίας είναι ευθύνη όλων, είμαι απολύτως πεπεισμένος ότι ακόμα και αν εφαρμοστεί η διαδικτυακή παρακολούθηση αποκλειστικά για αυτό το σκοπό, δεν θα έχει καμία αποτελεσματικότητα καθώς οι νέοι για να αποφύγουν το έλεγχο και την παρακολούθηση των επικοινωνιών τους θα βρίσκουν συνεχώς εναλλακτικές άγνωστης προέλευσης πλατφόρμες τις οποίες οποιοσδήποτε θα συνεχίσει να προσπαθεί να εκμεταλλευτεί.
Σαν γονείς είμαστε εξαιρετικά ευαίσθητοι σε ζητήματα κακοποίησης ανηλίκων. Γνωρίζουμε όμως ότι δεν φτάνει να δέρνουμε το σαμάρι. Η πιο συχνή κακοποίηση δεν αφορά κάποιον άγνωστο αλλά τους «πολίτες πέρα από κάθε υποψία»: τον Ιερέα της ενορίας που πρόδωσε την εμπιστοσύνη, τον οικογενειακό φίλο, τον αστυνομικό που «ξεστράτισε», τον μπακάλη της γειτονιάς ή τον ηθοποιό με υψηλές διασυνδέσεις, τον ισχυρό. Το ζήτημα της κακοποίησης και της εκμετάλλευσης των ανηλίκων είναι καταρχήν ζήτημα της κοινωνίας, ´οχι της τεχνολογίας.
Δεν αγνοούμε φυσικά ότι υπάρχει σημαντικό ζήτημα και στον ψηφιακό κόσμο. Χρειάζεται εκπαίδευση των παιδιών μας στη χρήση της τεχνολογίας και στους κινδύνους της. Με τη χρήση ελεύθερου λογισμικού στο σχολείο μπορούν τα παιδιά να γνωρίσουν την ηθική πλευρά της τεχνολογίας. Αντί να πετάμε στα παιδιά ένα τάμπλετ ή ένα κινητό, να φροντίζουμε ατομικά και σαν κοινωνία να προσφέρουμε καλύτερο πλαίσιο για την ψυχοκινητική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών μας. Πιο απλά, χρειαζόμαστε λιγότερη αλλά και πιο ποιοτική τεχνολογία.
Χρειαζόμαστε κοινωνικά δίκτυα αυτοϋποστήριξης και αλληλοβοήθειας. Την τεχνολογία να είναι κατανοητή, απλή και προσιτή για όλους μας. Τα σχολεία και οι κοινότητες να μπορούν να φτιάξουν ελεύθερα, ανοιχτά και κρυπτογραφημένα δίκτυα επικοινωνίας, ώστε να τα ελέγχουμε εμείς οι ίδιοι και να γνωρίζουμε που και σε ποιον μπορούμε να απευθυνθούμε. Δοκιμάσατε άραγε ποτέ να μιλήστε με την «υποστήριξη» του Facebook ή του Twitter; Φυσικά και όχι γιατί απλά δεν υπάρχει!
Αντίθετα με όσους πιστεύουν ότι μπορούν ολόκληρα κράτη να διοικούνται σαν «startups», δε λύνονται όλα τα προβλήματα με έξυπνες εφαρμογές και αυστηρότερο έλεγχο ή αστυνόμευση. Χρειάζεται συστηματική επιμονή για να ανατραπεί η πατριαρχία και η εκμετάλλευση των παιδιών μας. Απαιτείται η διεκδίκηση χρηματοδότησης αντί καταστολής της παιδείας αλλά και υποστήριξη της οικογένειας τόσο οικονομικά όσο και ψυχολογικά.
Η απάντησή μας λοιπόν πρέπει να είναι ένα μεγάλο ΟΧΙ στο #chatcontrol όπως και σε οποιαδήποτε προσπάθεια ελέγχου και παρακολούθησης. Αφήστε τις ζωές μας ήσυχες - αφήστε τις επικοινωνίες μας ιδιωτικές.
Η φωτογραφία από την ιστοσελίδα του κόμματος των Πειρατών