1 .R1 \" Citation commands start
2 database ergasia.ref # Path to bibliography file
3 accumulate # Collates References at end of documentation
4 move-punctuation # Ensures that citation appears before full-stop.
5 label "(A.n|Q) ', ' (D.+yD.y%a*D.-y)" # Actual format of citation (e.g. (Author, Date)
6 bracket-label " (" ) "; " # Bracket style
7 no-label-in-reference # Does not display full citation (e.g. Author, Date) within References
8 .R2 \" Citation commands end
10 .ds REFERENCES Βιβλιογραφία
19 Χρήμα, Συναλλαγές και Ανωνυμία
44 Αν το χρήμα είναι ο δεσμός που με συνδέει με την ανθρώπινη ζωή, που δεσμεύει την κοινωνία με εμένα, με συνδέει με τη φύση και τον άνθρωπο, δεν είναι το χρήμα ο δεσμός όλων των δεσμών;\**
46 Σημείωση σε χειρόγραφο κείμενο του Καρλ Μαρξ το 1944. Πηγή: https://www.marxists.org/archive/marx/works/1844/manuscripts/power.htm
50 Η παραπάνω φράση έχει τριπλή σημασία. Αρχικά το χρήμα μας συνδέει με την ίδια τη ζωή. Και, πράγματι, μπορούμε να ζήσουμε χωρίς καθόλου χρήματα; Ακόμα και ο συγγραφέας Χένρι Ντέιβιντ Θόρω, στο βιβλίο «Γουόλντεν»\**, θέλοντας να δείξει την εξάρτησή μας σαν είδος στο χρήμα, αποτιμά σε δολάρια τα αρχικά του εργαλεία και αποθέματα φαγητού για να ζήσει στην απομόνωση. Και αν η απομόνωση είναι σαφώς η «φθηνότερη» επιλογή, το χρήμα είναι ταυτόχρονα και η «δέσμευσή μας με την κοινωνία». Είναι το κοινωνικό μας συμβόλαιο, καθορίζει την λειτουργία μιας κοινωνίας και ταυτόχρονα ορίζει τις κοινωνικές τάξεις, για τις οποίες είναι και ο δεσμοφύλακας φροντίζοντας να παραμένουν διαχωρισμένες. Πως όμως λειτουργεί ένα τόσο πανίσχυρο μέσο και, στην τελική τι είναι το χρήμα;
52 https://www.protoporia.gr/8orw-ntehbint-xenri-walden-h-h-zwh-sto-dasos-9789600434330.html
55 Το λεξικό του πανεπιστημίου Cambridge, στο λήμμα χρήμα\**, αναφέρει τα
57 https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/money
59 .I "«νομίσματα ή χαρτονομίσματα τα οποία χρησιμοποιούνται για την αγορά πραγμάτων, ή ένα τμήμα αυτών τα οποία κάποιο άτομο κατέχει»."
61 Μια σύντομη αναφορά στην ιστορία του χρήματος καταγράφεται στην ενότητα «τι είναι το χρήμα» στην ιστοσελίδα της Τράπεζας της Ελλάδος\**.
63 https://web.archive.org/web/20231002084744/https://www.bankofgreece.gr/enimerosi/epeksigiseis/ti-einai-to-xrima
68 το οποίο περιγράφει την ανταλλαγή «ένα προς ένα», όπου εργασία και προϊόντα ανταλλασσόταν με νομίσματα (συνήθως χρυσά,αργυρά ή χάλκινα), στα οποία αποτιμόταν η πραγματική τους αξία.
70 Αργότερα, για τη διευκόλυνση των συναλλαγών, χρησιμοποιήθηκαν τα τραπεζογραμμάτια, τα οποία, εκδίδοταν αντί των νομισμάτων. Στα τραπεζογραμμάτια, η αναγραφόμενη τιμή αντιστοιχεί σε ίσης αξίας ποσότητας αντικείμενα (π.χ. χρυσό). Πρόκειται για
71 .B "αντιπροσωπευτικό χρήμα",
72 καθώς οι συναλλαγές πραγματοποιούνται με έγγραφα αντί της αξίας.
73 Σήμερα, ζούμε στην εποχή του
74 .B "υποχρεωτικού χρήματος"
75 , όπου οι συναλλαγές εκτελούνται με ένα κεντρικά επιβεβλημένο νόμισμα από το κράτος, το οποίο το οποίο επιβλέπεται από μία κεντρική τράπεζα\**.
77 Στην περίπτωση της Ελλάδας, το νόμισμα επιβάλλεται από το Ελληνικό κράτος και την Ε.Ε. και ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω της Τράπεζας της Ελλάδος.
79 Στην περίπτωση αυτή, δεν υπάρχει αντιστοίχηση χρήματος με πραγματική αξία, αλλά με μια εγγύηση του κράτος, ότι θα εξασφαλίσει να υπάρχει ανταπόκριση της αξίας. Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα δάνειο στο κράτους από τα άτομα που κατέχουν τα χρήματα. Όσο το κράτος είναι «φερέγγυο», τότε η κοινωνική αυτή σύμβαση διατηρείται και η αξία του νομίσματος δεν έχει σημαντικές διακυμάνσεις. Διαφορετικά το νόμισμα καταρρέει, όπως στην περίπτωση του Αργεντίνικου πέσο στα τέλη του 1998\**.
81 https://www.theguardian.com/world/2001/dec/20/argentina1
86 Ταξινομία του χρήματος
88 Το χρήμα, δηλαδή το μέσο συνναλαγών και αποτίμησης της αξίας, υπάρχει σε διάφορες μορφές οι οποίες αποτυπώνονται σχηματικά ως διάγραμμα Venn στην Εικόνα 1.
90 .PSPIC "media/taxonomy.eps" 4
92 Εικόνα 1: Ταξινομία του Χρήματος (Τροποποιήθηκε από την αρχική έκδοση από Stanjourdan\** και διατίθεται με όμοια άδεια CC BY-SA 4.0 - Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές\**)
94 https://wikiless.org/wiki/File:Money_flower.png?lang=en
97 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.el
101 Παρατηρούμε λοιπόν ότι μπορούμε να πραγματοποιήσουμε διαχωρισμό των μορφών του χρήματος με βάση το εύρος αποδοχής του, το μέσο, τον φορέα έκδοσης αλλά και της μεθόδου διακίνησής του.
110 Η πιο διαδεδομένη μέθοδος συναλλαγών ιστορικά ήταν τα μετρητά. Πλέον, όμως, αυτό δείχνει να αλλάζει. Σε μια μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας(ΕΚΤ) το 2022
114 τα μετρητά διατηρούνταν ως η πιο διαδεδομένη μέθοδος συναλλαγών στην Ε.Ε. αλλά η τάση δείχνει ότι η χρήση τους μειώνεται συνεχώς.
116 Αιτίες για την μείωση της χρήσης μετρητών, είναι η ευκολία και η ασφάλεια που παρέχουν οι ηλεκτρονικές πληρωμές, οι οποίες, ταυτόχρονα, ευνοήθηκαν σημαντικά και από την πανδημία του κορωνοϊού.
117 Σημαντικός, επίσης, παράγοντας είναι και η απαγόρευση ορισμένων τύπων συναλλαγών από το κράτος. Για παράδειγμα, με την παρ. 3 του άρθρου 20 του Ν. 3842/2010 (ΦΕΚ Ά 58/23-04-2010) καθορίστηκε ως ανώτατο όριο χρήσης μετρητών στις συναλλαγές τα 1.500€, το οποίο στη συνέχεια μειώθηκε στα 500€.
119 Στην ίδια έρευνα παρατηρήθηκε ότι ένας σημαντικός αριθμός ανθρώπων, το 40% του δείγματος, προτιμά τα μετρητά για την διατήρηση της ιδιωτικότητας στις συναλλαγές του και, με όμοιο ποσοστό, για να ελέγχει το τι ξοδεύει. Συνεπώς παρόλο που οι κρατικές αρχές προωθούν την την σταδιακή κατάργηση των μετρητών, υπάρχει ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας που επιφυλάσσεται. Όπως θα δούμε παρακάτω, αυτές οι ανησυχίες είναι βάσιμες καθώς ανακύπτουν σημαντικές διαρροές προσωπικών δεδομένων κατά τις ψηφιακές συναλλαγές, ώστε να δικαιολογούν τις παραπάνω ενστάσεις.
122 Άλλες μορφές φυσικού χρήματος.
124 Τα μετρητά, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, εκδίδονται από μία κεντρική τράπεζα. Εξαιρέσεις είναι τοπικά νομίσματα και τα εμπορευματικά χρήματα, τα οποία χρησιμοποιούνται από οργανισμούς ή τοπικές αρχές για εσωτερικές συναλλαγές.
127 Ανωνυμία στις συναλλαγές με φυσικό χρήμα
129 Το φυσικό χρήμα, όπως τα μετρητά, είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανιχνευτεί. Μοναδική μέθοδος είναι η προσημείωση νομισμάτων (π.χ, από τις αστυνομικές αρχές για την διαλεύκανση υποθέσεων δωροδοκίας). Πρόκειται, όμως, για εξαιρετικά πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί μεγάλη οργάνωση και σπατάλη πόρων. Επίσης, αφορά μεμονωμένα άτομα και είναι πρακτικά αδύνατο να εφαρμοστεί μαζικά σε μεγάλα τμήματα του πληθυσμού.
134 Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στην παράγραφο 2 του άρθρου 3 της οδηγίας 2009/110/ΕΚ για την ανάληψη, άσκηση και προληπτική εποπτεία της δραστηριότητας ιδρύματος ηλεκτρονικού χρήματος\**, ορίζει ως ηλεκτρονικό χρήμα:
136 http://data.europa.eu/eli/dir/2009/110/oj
140 οποιαδήποτε αποθηκευμένη σε ηλεκτρονικό, μεταξύ άλλων και μαγνητικό υπόθεμα νομισματική αξία αντιπροσωπευόμενη από απαίτηση έναντι του εκδότη ηλεκτρονικού χρήματος, έχει εκδοθεί κατόπιν παραλαβής χρηματικού ποσού για τον σκοπό της πραγματοποίησης πράξεων πληρωμών (...) και η οποία γίνεται δεκτή από άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα πέραν του εκδότη.
142 Το ψηφιακό χρήμα είναι πιο πολύπλοκο από το φυσικό χρήμα. Εχει υψηλότερες τεχνικές απαιτήσεις διάθεσης και λειτουργίας αλλά και κινδύνους σε ότι αφορά την ασφάλεια και την ιδιωτικότητα. Στις παρακάτω παραγράφους παρουσιάζονται οι διάφορες κατηγοριοποιήσεις του ψηφιακού χρήματος\**.
144 Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν διαφορετικές ορολογίες και ομαδοποιήσεις για το «ηλεκτρονικό χρήμα». Στο παρόν κείμενο χρησιμοποιούνται οι ομαδοποιήσεις που προκύπτουν με βάση τα διακριτά σύνολα της Εικόνας 1 και τις ορολογίες της ΕΚΤ.
150 Τα εικονικά νομίσματα, συνήθως, αφορούν συναλλαγές εκτός εθνικού και τραπεζικού συστήματος. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι ένα νόμισμα ενός ηλεκτρονικού παιχνιδιού με το οποίο η χρήστρια μπορεί να αγοράζει ψηφιακά προϊόντα. Η ΕΚΤ δίνει τον ακόλουθο ορισμό\**:
152 https://www.ecb.europa.eu/pub/pdf/other/virtualcurrencyschemes201210en.pdf
156 είδος μη ρυθμιζόμενου, ψηφιακού χρήματος, το οποίο εκδίδεται και συνήθως ελέγχεται από τους προγραμματιστές που το ανέπτυξαν και χρησιμοποιείται και γίνεται αποδεκτό μεταξύ των μελών μιας συγκεκριμένης εικονικής κοινότητας.
158 Όταν βέβαια ανταλλάσεται με συμβατικά νομίσματα, δηλαδή αποτιμάται με την αξία νομίσματος κεντρικής τράπεζας, τότε μετατρέπεται σε συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα.
161 Συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα
163 Το συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα είναι ισοδύναμο του φυσικού, με την διαφορά της αλλαγής του μέσου από κάτι χειροπιαστό, όπως νόμισμα ή τραπεζογραμμάτιο, σε ψηφιακό. Στη συγκεκριμένη κατηγορία ανήκει η ψηφιακή έκφραση του παραδοσιακού χρήματος (ευρώ, δολάρια, ρούβλια κτλ) και όχι το ηλεκτρονικό χρήμα «εκτός τραπεζικού συστήματος», το οποίο θα αναλυθεί αργότερα.
166 Τραπεζικές καταθέσεις
170 (...)ποιος θα πληρώσει τελικά τον λογαριασμό; Λεφτόδεντρα δεν υπάρχουν στην χώρα\**.
172 Κ. Μητσοτάκης στις 1/5/2024
176 Τα «λεφτόδεντρα» είναι μια φράση που εμφανίστηκε κυρίως τα χρόνια της ελληνικής οικονομικής κρίσης που ξεκίνησε το 2008 (και συνεχίζεται έως σήμερα). Τη χρησιμοποιούν πολιτικά πρόσωπα για να δικαιολογήσουν τις περικοπές στα κοινωνικά αγαθά. Φαίνεται μια λογική πρόταση. Τα χρήματα δεν μπορούν να δημιουργηθούν από κενό αέρα. Ή μήπως όχι;
178 Στο κεφάλαιο με τίτλο «Ο πιστωτικός πολλαπλασιαστής ή πώς οι τράπεζες δημιουργούν καταθέσεις»
182 παρουσιάζεται η διαδικασία παραγωγής χρήματος από τις τράπεζες. Οι τράπεζες δανείζουν περισσότερα χρήματα από τις καταθέσεις που έχουν, βασιζόμενοι στο γεγονός ότι οι καταθέτριες εμπιστεύονται την πιστοληπτική ικανότητα της τράπεζας και ότι δε θα ζητήσουν τα χρήματά τους όλες μαζί. Αν βέβαια αυτό συμβεί, όπως το 2008 όταν ξέσπασε η κρίση, τότε υπάρχει κίνδυνος τραπεζικής κατάρρευσης.
183 Το «λογιστικό» αυτό χρήμα, που υποτίθεται ότι θα είχαν οι τράπεζες και αντιστοιχεί στις καταθέσεις των πελατών της, δεν είναι τίποτα άλλο από καταχωρήσεις αριθμών σε κάποιο υπολογιστικό σύστημα.
184 Παρόμοιο είναι και το συμβατικό «e-χρήμα», που περιλαμβάνει:
187 Χρεωστικές/πιστωτικές κάρτες
190 Μεταφορά μέσω τράπεζας
193 Ψηφιακά πορτοφόλια εταιρειών, όπως ψηφιακά αποθετήρια εφαρμογών εταιρειών κατασκευής λογισμικού ή/και κινητών τηλεφώνων.
195 Σχετική οδηγία της Ε.Ε. για το πως λειτουργούν οι οργανισμοί που παρέχουν «e-χρήμα» είναι η 2009/110/ΕΚ\**.
197 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=CELEX:32009L0110
201 Συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα κεντρικής τράπεζας
203 Οι κεντρικές τράπεζες είναι διαφορετικές από τις εμπορικές τράπεζες. Δεν είναι δυνατό, για παράδειγμα, να καταθέσει κάποια χρήματα σε αυτές. Οι κεντρικές τράπεζες ασκούν νομισματική πολιτική, χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία για να επηρεάσουν την ποσότητα του χρήματος που κυκλοφορεί σε μια οικονομία, τα επιτόκια που χρεώνονται στα δάνεια και το ποσοστό του πληθωρισμού\**. Το ελληνικό τραπεζικό σύστημα υπάγεται σε δύο κεντρικές τράπεζες, της Τράπεζα της Ελλάδος και την ΕΚΤ.
205 https://web.archive.org/web/20240426182912if_/https://education.cfr.org/learn/reading/what-central-bank-and-what-does-it-do-you
208 Οι κεντρικές τράπεζες συνήθως είναι θεωρητικά ανεξάρτητοι οργανισμοί από την κυβέρνηση. Στην πράξη όμως η ανεξαρτησία αυτή αμφισβητείται, ειδικά σε περιπτώσεις που τα μέλη της διοίκησης διορίζονται από την ίδια την κυβέρνηση. Για παράδειγμα στο άρθρο 29 του καταστατικού της Τράπεζας της Ελλάδος\**, όπου αναφέρεται:
210 https://web.archive.org/web/20230404105735if_/https://www.bankofgreece.gr/trapeza/nomiko-plaisio/katastatiko
213 «Ο Διοικητής και οι Υποδιοικητές διορίζονται για μία εξαετία, με Προεδρικό Διάταγμα, μετά από πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου, κατόπιν προτάσεως του Γενικού Συμβουλίου της Τράπεζας»
215 Ανάλογη διαδικασία πραγματοποιείται και στην επιλογή διοίκησης της ΕΚΤ\**.
217 https://web.archive.org/web/20240325072049/https://www.ecb.europa.eu/ecb-and-you/explainers/html/choosingboardmembers.en.html
220 Τα παραπάνω ενισχύουν την αντίληψη
224 ότι πρέπει να αρθεί η τυπική ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών, ώστε να δοθεί το μήνυμα ότι οι κοινωνίες (και όχι τα στελέχη) ελέγχουν και αποφασίζουν την νομισματική πολιτική μιας χώρας.
226 Οι τράπεζες της ζώνης του ευρώ είναι υποχρεωμένες να έχουν συγκεκριμένη ποσότητα κεφαλαίων στους τρεχούμενους λογαριασμούς τους στην οικεία εθνική κεντρική τράπεζα (ΕθνΚΤ) του Ευρωσυστήματος. Αυτά τα κεφάλαια ονομάζονται υποχρεωτικά ελάχιστα αποθεματικά\** ή
227 .B "αποθεματικά κεντρικής τράπεζας".
229 https://web.archive.org/web/20240426182912if_/https://education.cfr.org/learn/reading/what-central-bank-and-what-does-it-do-you
233 .B "ψηφιακά νομίσματα κεντρικής τράπεζας"
234 (CBDC) είναι ένα νόμισμα σε ψηφιακή μορφή που εκδίδεται και ελέγχεται από τις κεντρικές τράπεζες. Πρόκειται για ένα συγκεντρωτικά ελεγχόμενο νόμισμα το οποίο έχει σκοπό να αντικαταστήσει τα μετρητά στις καθημερινές συναλλαγές
235 Στην Ε.Ε., όπως αποκάλυψε σε μία φάρσα η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστιν Λαγκαρντ\**, υπάρχουν ήδη σχέδια για το «ψηφιακό ευρώ»\**, το οποίο σχηματικά μπορούμε να δούμε ως ένα online σύστημα πληρωμών (όπως το paypal) που αντί για μια ιδιωτική εταιρεία θα το διαχειρίζεται η ΕΚΤ.
237 https://finance.yahoo.com/news/ecb-lagarde-gets-pranked-reveals-135218145.html?fr=sycsrp_catchall&guccounter=1
240 https://www.ecb.europa.eu/euro/digital_euro/html/index.el.html
242 Παρόλο που η τωρινή ηγεσία της Ε.Ε. το προωθεί ως αντίδοτο στην φοροδιαφυγή, εκφράζονται πολύ συχνά ανησυχίες ότι θα μειώσει σημαντικά την ιδιωτικότητα στις συναλλαγές, ενισχύοντας ταυτόχρονα τον συγκεντρωτισμό στην επιλογή νομισματικής πολιτικής.
245 Ανωνυμία στις συναλλαγές με ηλεκτρονικό χρήμα
247 Το ηλεκτρονικό χρήμα συνήθως διαχειρίζεται από μία κεντρική αρχή και ταυτόχρονα συνοδεύεται από μη κρυπτογραφημένες συναλλαγές. Έτσι δεν παρέχεται καμία απολύτως ανωνυμία στην χρήστρια. Ειδικότερα δε με τον Νόμο 4557/2018, απαγορεύεται η χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών, όπως e-banking και χρήση χρεωστικής/πιστωτικής κάρτας αν δεν παραδώσεις στην ιδιωτική τράπεζα προσωπικά στοιχεία όπως πλήρες φορολογικό ιστορικό, στοιχεία κατοικίας και ταυτότητας. Έτσι κρατικές αρχές και τραπεζικοί οργανισμοί μπορούν ανά πάσα στιγμή να έχουν στοιχεία για όλες τις συναλλαγές ενός ατόμου.
248 Επιπλέον αν χρησιμοποιηθούν εφαρμογές «ψηφιακών πορτοφολιών» από εμπορικά ψηφιακά αποθετήρια εφαρμογών για κινητές συσκευές, τις κινήσεις τις λαμβάνουν και οι εταιρείες που τα διαχειρίζονται.
249 Προσωπικά δεδομένα παραδίδονται, επίσης, σε όλες τις ηλεκτρονικές αγορές, μέσω της ιστοσελίδας ή εφαρμογής, από ηλεκτρονικά καταστήματα\**. Τα δεδομένα αυτά περιλαμβάνουν:
252 Στοιχεία ταυτότητας, όπως ονοματεπώνυμο, φύλο, ηλικία
255 Ηλεκτρονική διεύθυνση e-mail
261 Στοιχειά πιστωτικής/χρεωστικής κάρτας ή/και αριθμού τραπεζικού λογαριασμού
264 Στοιχειά διεύθυνσης IP
267 Παρακολούθηση κινήσεων ακόμα και σε άλλες σελίδες μέσω των cookies
270 Λοιπά στοιχεία του υπολογιστικού συστήματος μέσω της μη εγκεκριμένης εκτέλεσης προγραμμάτων javascript από την ιστοσελίδα του εμπόρου.\**
272 https://www.gnu.org/philosophy/javascript-trap.html
275 Σημαντικά, επίσης, προσωπικά στοιχεία λαμβάνονται και από την εταιρεία ταχυμεταφορών, σε περίπτωση που ταυτόχρονα με την ηλεκτρονική αγορά επιλεγεί και η αποστολή ενός προϊόντος.
280 Όλες οι προηγούμενες μορφές χρήματος, έχουν ως κοινή συνισταμένη την κεντρική διαχείριση της λειτουργίας τους.
281 Τα κρυπτονομίσματα από την άλλη, είναι ψηφιακά νομίσματα, σχεδιασμένα να λειτουργούν ως μέσα ανταλλαγής, μέσα σε ένα δίκτυο υπολογιστών, χωρίς να εξαρτώνται από κάποια κεντρική αρχή όπως μια κυβέρνηση ή τράπεζα, για την δημιουργία, την υποστήριξη, ή την διανομή τους.
286 Τεχνολογία Blockchain
288 Κομβική για τα κρυπτονομίσματα είναι η τεχνολογογία blockchain (αλυσίδα κατανεμημένης εγγραφής ή αλυσίδα ομάδων συναλλαγών).
289 Ένα blockchain αποτελείται από μπλοκ με μια αυξανόμενη λίστα εγγραφών που συνδέονται χρησιμοποιώντας κρυπτογραφία για να αντισταθούν στην αλλαγή των δεδομένων. Κάθε μπλοκ στο blockchain διαθέτει μια κρυπτογραφική τιμή κατακερματισμού του προηγούμενου μπλοκ, μια νέα χρονική σήμανση και δεδομένα συναλλαγών. Επειδή όλα τα μπλοκ στην αλυσίδα μπλοκ είναι αποκεντρωμένα και κατανεμημένα στη φύση, οποιοδήποτε εμπλεκόμενο μπλοκ στην αλυσίδα μπλοκ δεν μπορεί να τροποποιηθεί αναδρομικά χωρίς να επηρεαστούν όλα τα επόμενα μπλοκ.
293 .PSPIC "media/Blockchain_landscape.eps" 4
295 Εικόνα 2: Σχηματισμός blockchain\**. Η κύρια αλυσίδα (μαύρο) αποτελείται από τη μεγαλύτερη σειρά μπλοκ από το αρχικό μπλοκ γένεσης (πράσινο) μέχρι το τρέχον μπλοκ. Τα ορφανά μπλοκ (μωβ) υπάρχουν έξω από την κύρια αλυσίδα.
296 Διατίθεται με άδεια CC BY 3.0 - Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές\**)
298 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Blockchain.svg
301 https://creativecommons.org/licenses/by/3.0/gr/deed.el
306 Στην πράξη, η πρώτη εφαρμογή της τεχνολογίας blockchain, το πρώτο και πιο δημοφιλές κρυπτονόμισμα είναι το Bitcoin.
310 Όπως έχει αναφερθεί, όπως όλα τα κρυπτονομίσματα, έτσι και το Bitcoin λειτουργεί παράλληλα με το «συμβατικό» χρήμα. Υπάρχει παρόλα αυτά «ψηφιακό χρηματιστήριο», που συνήθως υπακούει στην κλασική οικονομική θεωρία της αγοράς και της ζήτησης αλλά, ταυτόχροναμ και στην οικονομική ισχύ, στις φήμες και στον πανικό.
312 Αρχικά, το Bitcoin ήταν πολύ χαμηλής αξίας, καθώς ο καθένας μπορούσε να το παράξει από τον προσωπικό του υπολογιστή (βλ. εξόρυξη σε επόμενη παράγραφο). Όπως φαίνεται, όμως, στην εικόνα 3, η τιμή του έχει πλέον εκτοξευθεί.
313 .PSPIC "media/Bitcoin_usd_price.eps" 4
315 Εικόνα 3: Διάγραμμα της αξίας του Bitcoin σε δολλάρια ΗΠΑ.
317 Μετά την ραγδαία εξάπλωση του Bitcoin, διάφορα άλλα κρυπτονομίσματα εμφανίστηκαν. Μερικά προσπαθούν να είναι εκ κατασκευής πιο ανθεκτικά στις ακραίες μεταβολές της τιμής τους και άλλα να βελτιώσουν την ανωνυμία, αλλά αυτό συχνά δεν αποδεικνύεται στην πράξη.
319 Εξόρυξη και περιβαλλοντολογικές ανησυχίες
321 Ο τρόπος παραγωγής των κρυπτονομισμάτων είναι μέσω ψηφιακής εξόρυξης η οποία, στην τεχνολογία blockchain, είναι η επαλήθευση των συναλλαγών (μέσω κρυπτογραφίας). Για αυτό απαιτείται υπολογιστική ισχύς η οποία ξεπληρώνεται με την απόδοση ενός κρυπτονομίσματος. Στα πρώτα χρόνια του Bitcoin αυτό μπορούσε να γίνει και από έναν απλό ηλεκτρονικό υπολογιστή. Σήμερα, οι συναλλαγές και η διαδικασία είναι εξαιρετικά πολύπλοκες και απαιτούν σημαντική υπολογιστική ισχύ. Αυτό επιτυγχάνεται με τις επονομαζόμενες φάρμες κρυπτονομισμάτων όπως αυτή στην εικόνα 4.
322 Για την πραγματοποίηση όμως της εξόρυξης απαιτείται τρομαχτική ποσότητα ενέργειας η οποία, ως γνωστό, σε μεγαλύτερο βαθμό παράγεται από ορυκτά καύσιμα. Έτσι, τα κρυπτονομίσματα συνεισφέρουν στην κλιματική καταστροφή, μέσω της υπερπαραγωγής διοξειδίου του άνθρακα. Το Bitcoin, έως το τέλος του 2021, εκτιμούνταν πως παρήγαγε 65.4 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, όσο ακριβώς παράγει δηλαδή ολόκληρη η Ελλάδα.
323 .PSPIC "media/320px-Argo_Blockchain_Mirabel_Facility.eps" 3.9
325 Εικόνα 4: Εγκαταστάσεις εξόρυξης Bitcoin\**.
326 Διατίθεται με άδεια CC BY SA 4.0 - Αναφορά Δημιουργού - Παρόμοια Διανομή 4.0 Διεθνές\**)
328 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argo_Blockchain_Mirabel_Facility.jpg
331 https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.el
334 Πολιτική οικονομία κρυπτονομισμάτων
336 Η πολιτική θεωρία γύρω από τα κρυπτονομίσματα είναι η απόλυτη αποδέσμευση από το κράτος. Συνήθως υποστηρίζεται από ακροδεξιά και νεοφιλελεύθερα κέντρα και ομάδες.
337 Για πολλούς, τα κρυπτονομίσματα είναι ένας τεχνο-τζόγος, ακριβώς όπως τα κλασικά χρηματιστήρια. Αν σκεφτούμε ότι η οικονομική κρίση του 2008 προήλθε από ένα (έστω και χαλαρά) νομικά ελεγχόμενο καθεστώς, μόνο τρόμο μπορεί να μας προκαλέσει τι μπορεί να δημιουργήσει ένα απόλυτα χαώδες περιβάλλον «φιλελεύθερης» ανομίας, όπως είδαμε στην περίπτωση του σκανδάλου του ανταλλακτηρίου κρυπτονομιμάτων FTX του Sam Bankman-Fried.
338 Στην πραγματικότητα, το ίδιο το Bitcoin είναι μια παρωδία του χρήματος. Παίρνει τον αλλοτριωτικό, ψυχρό, λογιστικό του χαρακτήρα, ως ποιοτικό μέσο για να μετρήσει τον κόσμο των κοινωνικών σχέσεων, και να τον οδηγήσει στα άκρα.
340 tremcinsky2008bitcoinparody
342 Ούτε φυσικά προσφέρει μια νέα σεισάχθεια. Οι οικονομικοί μεγιστάνες μπορούν ανά πάσα στιγμή να αποφέρουν ταυτόχρονα κέρδη στους ίδιους και απόγνωση στους πολλούς. Κλασσικό παράδειγμα είναι ο Έλον Μασκ, όπου με μερικά μηνύματα σε πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης (της οποίας είναι ιδιοκτήτης) ανεβοκατέβαζε την τιμή των κρυπτονομισμάτων\**.
344 https://www.vox.com/recode/2021/5/18/22441831/elon-musk-bitcoin-dogecoin-crypto-prices-tesla
347 Ανωνυμία κατά τις συναλλαγές με κρυπτονομίσματα
349 Η εντυπωσιακή αύξηση της αγοραστικής του τιμής του Bitcoin (και μαζί του και των υπολοίπων κρυπτονομισμάτων) οφείλεται τόσο σε κερδοσκοπικά παιχνίδια όσο και στην χρήση του σε συναλλαγές (νόμιμες ή παράνομες) που απαιτούν ανωνυμία. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η αντίληψη ότι η χρήση του είναι ανώνυμη είναι λανθασμένη\**, καθώς πρόκειται για ψευδοανώνυμο συναλλαγματικό μέσο. Αυτό συμβαίνει, γιατί παρόλο που η ιδιοκτήτρια ενός Bitcoin δεν είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, δεν ισχύει το ίδιο και με τις συναλλαγές της οι οποίες είναι δημόσια ορατές μέσω του blockchain. Δεν είναι λίγες, επίσης, οι περιπτώσεις που η αστυνομία ανάγκασε τα ανταλλακτήρια κρυπτονομισμάτων να παραδώσουν τα στοιχεία των πελατισσών τους.
351 https://arstechnica.com/features/2024/01/how-a-27-year-old-busted-the-myth-of-bitcoins-anonymity/
355 Μελέτη της περίπτωσης του GNU Taler
357 Στον συνοπτικό πίνακα 1, καταγράφονται τα γενικά χαρακτηριστικά των διάφορων μορφών του χρήματος.
363 Πίνακας 1: Ασφάλεια και διακίνηση διάφορων μορφών χρήματος
365 \f[B]Είδος|Τρόπος Διακίνησης|Ανωνυμία|Αποκεντρωμένο\f[P]
367 Μετρητά|Χέρι με χέρι|Πολύ ισχυρή|Όχι
368 Συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα|Ηλεκτρονικά|Καθόλου|Συνήθως όχι
369 Κρυπτονομίσματα|Κυρίως ηλεκτρονικά\**|Μερική| Συνήθως ναι
372 Πέρα από τα ATM κρυπτονομισμάτων, μπορεί να γίνει φυσική μεταφορά ενός μαγνητικού μέσου (π.χ. usb flash drive)
375 Παρατηρούμε ότι όλες οι μέθοδοι έχουν σημαντικά μειονεκτήματα είτε σε ότι αφορά την λειτουργικότητα (μετρητά) είτε στην ανωνυμία (συμβατικό ηλεκτρονικό χρήμα) είτε στην κερδοσκοπία (κρυπτονομίσματα).
377 Eναλλακτική στα παραπάνω αποτελεί το GNU Taler. Το GNU Taler δεν είναι κρυπτονόμισμα\**, ούτε καν ένα νέο είδος νομίσματος. Πρόκειται για ένα ηλεκτρονικό σύστημα συναλλαγών είτε με συμβατικό χρήμα (όπως ευρώ και δολλάριο) είτε με τοπικά νομίσματα (εκτός του ελέγχου μιας κεντρικής τράπεζας). Στην εικόνα 5, υπάρχει μία αναπαράσταση της λειτουργίας του.
379 Δεν λειτουργεί με blockchain αλλά με λειτουργία τυφλής υπογραφής.
381 .PSPIC "media/Taler-System_pic3.eps" 6
383 Εικόνα 5: Λειτουργία GNU Taler\**.
385 Πηγή: https://www.ngi.eu/ngi-projects/ngi-taler/
391 Ο πελάτης πραγματοποιεί ψηφιακή ανάληψη χρημάτων από την ιστοσελίδα/εφαρμογή της τράπεζας\**.
393 Όπου αναφέρεται η τράπεζα μπορεί αντίστοιχα να είναι οποιαδήποτε αρχή ή αποκεντρωμένη ομάδα..
396 Η τράπεζα του πελάτη μεταφέρει τα χρήματα στην τράπεζα ανταλλαγής (που είναι η κεντρική αρχή που εφαρμόζει το GNU Taler). Το βήμα 2 εκτελείται μόνο για μεγάλα χρηματικά ποσά.
398 Το ανταλακτήριο (exchange) εκδίδει (σ.σ. δημιουργεί λογιστικά) ψηφιακά νομίσματα και,
400 Τα μεταφέρει στο ψηφιακό πορτοφόλι του πελάτη.
402 Μέσω της ιστοσελίδας της εμπόρου, ο πελάτης πραγματοποιεί αγορά και ξοδεύει χρήματα.
403 .B "Η αγορά σε αυτό το βήμα δεν μπορεί να συνδεθεί με την ανάληψη του βήματος 5."
404 Έτσι προστατεύεται η ταυτότητα του αγοραστή.
406 Η έμπορος καταθέτει τα ψηφιακά χρήματα στο ψηφιακό ανταλλακτήριο.
408 Το ψηφιακό ανταλλακτήριο αποσύρει τα ψηφιακά νομίσματα
410 Η τράπεζα μεταφέρει τα χρήματα στην έμπορο (μόνο για μεγάλα ποσά π.χ. μία φορά τον μήνα)
412 Το υπόλοιπο και οι κινήσεις είναι προσβάσιμες μέσω της ιστοσελίδας ή της εφαρμογής.
414 Παρατηρούμε, επομένως, ότι το GNU Taler είναι ανώνυμο για τον αγοραστή αλλά όχι για την έμπορο. Έτσι, προστατεύει την ανωνυμία των καταναλωτών εμποδίζοντας τόσο την φοροδιαφυγή όσο και την απάτη.
415 Το GNU Taler είναι ελεύθερο λογισμικό\**, επομένως μπορεί ο κώδικάς του είναι προσβάσιμος για εκτέλεση, εξέταση του κώδικα, τροποποίηση και κυκλοφορία. Με αυτό τον τρόπο αυξάνεται η εμπιστοσύνη των χρηστριών. Επίσης το GNU Taler δεν είναι απαραίτητο να λειτουργήσει μόνο μέσα από μία τράπεζα αλλά και από μία κοινότητα ή θεματική ομάδα (π.χ. πανηγύρι).
416 Θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ακόμα και σε εθνικό επίπεδο σε περίοδο κρίσεων, όπως για παράδειγμα στην διάρκεια του δημοψηφίσματος του 2015 στην Ελλάδα, ως εθνικό νόμισμα κατά την περίοδο του αποκλεισμού του Ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ.
418 https://www.gnu.org/philosophy/free-sw.en.html
423 Στην παρούσα εργασία, πραγματοποιήθηκε μία ανάλυση των διάφορων μορφών χρήματος αποφεύγοντας βερμπαλιστικές αναφορές όπως τη "νέα εποχή του χρήματος" που θα "βάλει βόμβα στα θεμέλια της σύγχρονης οικονομίας". Zούμε στην εποχή που η κουλτούρα των social media ευνοεί την παραπληροφόρηση και, κατά την άποψη του συγγραφέα, είναι απαραίτητο να μην παρασυρόμαστε. Το ψηφιακό χρήμα, προφανώς, θα φέρει νέες τεχνικές, ηθικές και οικονομικές προκλήσεις, αλλά δεν θα είναι το "game changer" που πολλές αναφέρουν. Οι οικονομικά ισχυροί θα συνεχίζουν να έχουν το πλεονέκτημα, με σκοπό τη διατήρηση του status quo. Το υπόλοιπο 99% χρειαζόμαστε ένα νόμισμα διαφανές στη λειτουργία του, άμεσα ελεγχόμενο που να προστατεύει την ανωνυμία και την ανεξαρτησία μας αλλά όχι τη φοροδιαφυγή, όπως το GNU Taler.
projects / Published.git / blob